üçlü nokta ne demek?

Üçlü nokta, termodinamikte bir maddenin üç fazının (gaz, sıvı ve katı) termodinamik dengede bir arada var olduğu sıcaklık ve basınçtır. Süblimleşme eğrisi, erime eğrisi ve buharlaşma eğrisi bu noktada buluşurlar.¹

Katı, sıvı ve gaz fazlarına ek olarak, üçlü noktada birden fazla katı faz bulunabilir. Helyum-4, iki farklı sıvı fazı içeren bir üçlü noktaya sahip olan özel bir durumdur (lambda noktası).²

Suyun üçlü noktası, Uluslararası Birimler Sisteminde (SI) termodinamik sıcaklığın temel birimi olan kelvini tanımlamak için kullanılıyordu.³ Suyun üçlü noktasının değeri ölçülmek yerine tanımlanarak sabitlenmişti, ancak bu durum SI temel birimlerinin 2019 yılında yeniden tanımlanmasıyla değişti. ITS-90 uluslararası sıcaklık ölçeğinde hidrojenin üçlü noktasından (13.8033 K) suyun üçlü noktasına (273.16 K, 0.01 °C veya 32.018 °F) kadar değişen birden fazla maddenin üçlü noktası kullanılır.

"Üçlü nokta" terimi, ilk olarak 1873 yılında William Thomson'ın kardeşi James Thomson tarafından kullanıldı.⁴

Üçlü nokta tablosu

Bu tablo çeşitli maddelerin üçlü noktalarını listeler. Veriler, ABD Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü'nden gelmektedir.

<table> <thead> <tr class="header"> <th><p>Substance</p></th> <th><p>width="160" data-sort-type=number| <em>T</em> [<a href="Kelvin" title="wikilink">K</a>] (<a href="Celsius" title="wikilink">°C</a>)</p></th> <th><p>width="230" data-sort-type=number| <em>p</em> [<a href="Pascal_(birim)" title="wikilink">kPa</a>]* (<a href="Atmosfer_(birim)" title="wikilink">atm</a>)</p></th> </tr> </thead> <tbody> <tr class="odd"> <td><p><a href="Asetilen" title="wikilink">Asetilen</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Amonyak" title="wikilink">Amonyak</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Argon" title="wikilink">Argon</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Arsenik" title="wikilink">Arsenik</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Bütan" title="wikilink">Bütan</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>Karbon (<a href="grafit" title="wikilink">grafit</a>)</p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Karbondioksit" title="wikilink">Karbondioksit</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Karbonmonoksit" title="wikilink">Karbonmonoksit</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Kloroform" title="wikilink">Kloroform</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Döteryum" title="wikilink">Döteryum</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Etan" title="wikilink">Etan</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Etanol" title="wikilink">Etanol</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Etilen" title="wikilink">Etilen</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Formik_asit" title="wikilink">Formik asit</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Helyum-4" title="wikilink">Helyum-4</a> (<a href="lambda_noktası" title="wikilink">lambda noktası</a>)<a href="#fn1" class="footnote-ref" id="fnref1" role="doc-noteref">¹</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Heksafloroetan" title="wikilink">Heksafloroetan</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Hidrojen" title="wikilink">Hidrojen</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Hidrojen_klorür" title="wikilink">Hidrojen klorür</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="İyot" title="wikilink">İyot</a><a href="#fn2" class="footnote-ref" id="fnref2" role="doc-noteref">²</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="İzobütan" title="wikilink">İzobütan</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Kripton" title="wikilink">Kripton</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Cıva" title="wikilink">Cıva</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Metan" title="wikilink">Metan</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Neon" title="wikilink">Neon</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Azot_oksit" title="wikilink">Azot oksit</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Azot" title="wikilink">Azot</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Nitröz_oksit" title="wikilink">Nitröz oksit</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Oksijen" title="wikilink">Oksijen</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Paladyum" title="wikilink">Paladyum</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Platin" title="wikilink">Platin</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Radon" title="wikilink">Radon</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Silan" title="wikilink">Silan</a><a href="#fn3" class="footnote-ref" id="fnref3" role="doc-noteref">³</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Kükürt_dioksit" title="wikilink">Kükürt dioksit</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Titanyum" title="wikilink">Titanyum</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Uranyum_hexaflorür" title="wikilink">Uranyum hexaflorür</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Su" title="wikilink">Su</a><a href="#fn4" class="footnote-ref" id="fnref4" role="doc-noteref">⁴</a><a href="#fn5" class="footnote-ref" id="fnref5" role="doc-noteref">⁵</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Ksenon" title="wikilink">Ksenon</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Çinko" title="wikilink">Çinko</a></p></td> <td></td> <td></td> </tr> </tbody> </table> <section class="footnotes footnotes-end-of-document" role="doc-endnotes"> <hr /> <ol> <li id="fn1" role="doc-endnote"><a href="#fnref1" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn2" role="doc-endnote"><a href="#fnref2" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn3" role="doc-endnote"><a href="#fnref3" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn4" role="doc-endnote"><a href="https://www.nist.gov/srd/upload/jpcrd477.pdf">International Equations for the Pressure along the Melting and along the Sublimation Curve of Ordinary Water Substance</a> . W. Wagner, A. Saul and A. Pruss (1994), J. Phys. Chem. Ref. Data, <strong>23</strong>, 515.<a href="#fnref4" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn5" role="doc-endnote"><a href="#fnref5" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> </ol> </section>

* Not: Normal şartlar altında, atmosferik basınç 101.325 kPa'dır. (1 atm)

Ayrıca bakınız

• Kritik nokta (termodinamik)

Kaynakça

Dış bağlantılar

Orijinal kaynak: üçlü nokta. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. . ↩

2. ↩

3. Definition of the kelvin at BIPM. ↩

4. James Thomson (1873) "A quantitative investigation of certain relations between the gaseous, the liquid, and the solid states of water-substance" , Proceedings of the Royal Society, 22 : 27–36. From a footnote on page 28: " … the three curves would meet or cross each other in one point, which I have called the triple point". ↩

Kategoriler